Rondetafelconferentie met de wasmiddelenproducenten Volgens thema Schoonmaak en hygi�ne         Gepubliceerd : 15/05/2000 Categorie: Artikel

Op vrijdag 19 mei organiseert het Brussels Observatorium voor Duurzame Consumptie (BODC) een rondetafelconferentie over wasmiddelen. Daar zullen producenten, distributeurs en vertegenwoordigers van de overheid verenigd zijn. Het doel van deze conferentie bestaat erin te bespreken met welke maatregelen de consumenten zouden kunnen worden aangemoedigd om te kiezen voor milieuvriendelijkere wasmiddelen en om ze correct te gebruiken. Wassen en duurzame ontwikkeling Het BODC vindt dat de wasmiddelen bijzonder dankbare producten zijn voor een overleg over verandering in het consumptiegedrag vanuit een optiek van duurzame ontwikkeling. De gewenste verandering, die gunstig is voor het milieu, levert immers geen fundamentele problemen op. Er is een duidelijk milieuvriendelijker alternatief voorhanden, dat in verschillende merken en via de grote distributiekanalen verkrijgbaar is. En dit alternatief is even doeltreffend en niet duurder. Voordelen van de geconcentreerde wasmiddelen Het besluit van de enquête van het BODC is dat de geconcentreerde waspoeders zonder fosfaten vanuit milieuoogpunt het meest aan te bevelen zijn, met name omdat ze minder verpakkingsafval veroorzaken. De geconcentreerde poeders zonder fosfaten bieden immers de volgende ecologische voordelen: Er zijn kleinere doses van nodig, wat voor alle ingrediënten minder uitstoot in het rivier- en grondwater geeft. Er is minder verpakkingsafval doordat de pakken kleiner zijn. Er kan per traject meer vervoerd worden, waardoor het transport minder vervuilend is. Ze zijn even doeltreffend als de niet-geconcentreerde producten en ze zijn niet duurder. Ze zijn bovendien ook praktischer, want minder zwaar om dragen en gemakkelijker op te bergen vanwege het kleinere volume. Niettemin neemt het aandeel van de geconcentreerde poeders zonder fosfaten op de wasmiddelenmarkt alsmaar af. Dat aandeel is teruggelopen van 30% in 1993 naar 9% in 1999. Momenteel domineren niet-geconcentreerde poeders nog altijd de Belgische markt. In andere landen, zoals bijvoorbeeld Nederland, Duitsland en Oostenrijk, staan geconcentreerde poeders wel op de eerste plaats in de hitparade van de wasproducten. Consument = gewoontedier Waarom evolueert de Belgische markt in die zin ? De Belgische situatie wordt door diverse factoren beïnvloed. In de eerste plaats is het zo dat de consumenten, die aan niet-geconcentreerde producten gewend zijn, maar moeilijk afstappen van hun doseergewoonten. Daardoor overdoseren ze de geconcentreerde producten, wat de ecologische voordelen tenietdoet en de kostprijs de hoogte injaagt. Het gevolg is dat geconcentreerde producten als doeltreffend, maar te duur beschouwd worden. In de tweede plaats zijn Belgen "volume-kopers". Ze hebben liever meer product voor eenzelfde prijs, ook al betekent die grotere hoeveelheid niet dat er meer wasbeurten kunnen worden gedaan. En ten derde heeft een deel van de consumenten de geconcentreerde poeders de rug toegekeerd en de voorkeur gegeven aan niet-geconcentreerde poeders of andere geconcentreerde formules die beter passen bij andere gedragspatronen (meer synthetische was, was met voorafgaande vlekverwijdering enzovoort). Bijkomende moeilijkheden Het Brussels Observatorium voor Duurzame Consumptie kan vandaag bijkomende verklaringen aanvoeren voor het magere succes dat de geconcentreerde poeders bij de Belgische consumenten hebben. Uit de enquêtes over producten en gedrag zijn immers belangrijke lacunes gebleken in de voorlichting van de consumenten. De enquêtes hebben duidelijk aangetoond dat de consumenten niet weten dat de geconcentreerde poeders zonder fosfaten milieuvriendelijker zijn. Het is dan ook logisch dat ze niet voor dit product kiezen om aan milieugebonden koopcriteria te voldoen. Bij de vergelijking van de etiketten en de verpakkingen van producten die we willekeurig uit de winkelrekken hebben gehaald, heeft het BODC nog bijkomende moeilijkheden voor de consumenten vastgesteld, die hun mogelijkheden om voor geconcentreerde poeders zonder fosfaten te kiezen en ze goed te gebruiken nog verder beperken. Hierna gaan we daarop nog wat dieper in. Productidentificatie Erg weinig etiketten geven een duidelijke verkoopbenaming op. Er worden diverse adjectieven gebruikt, zoals "compact", "geconcentreerd", "ultra", "futur", "micro", ... die van merk tot merk verschillen. Het gebruik van de term "geconcentreerd" (of van een synoniem daarvan) houdt geen enkel verband met enige concentratienorm, waardoor er een groot verschil in concentratie onder de geconcentreerde producten bestaat. Er zijn wasmiddelen die als "geconcentreerd" geafficheerd worden, maar waarvan per wasbeurt evenveel of zelfs meer product moet worden gebruikt dan van een niet-geconcentreerd wasmiddel. Het aantal doses per verpakkingseenheid, dat op het etiket van bepaalde producten wordt aangegeven, geeft wel een hoeveelheidsaanduiding, maar wekt verwarring bij de consument doordat het aantal doses niet overeenstemt met het aantal wasbeurten. Volgens de doseervoorschriften zijn er immers meer of minder doses per wasbeurt nodig. De afwezigheid van fosfaten wordt soms speciaal aangegeven op het etiket met de vermelding "zonder fosfaten". Daar staat tegenover dat de aanwezigheid van fosfaten nooit op diezelfde manier wordt onderstreept. Om die informatie te vinden, moet de consument de samenstellingstabel raadplegen, die vaak in kleine lettertjes op een zijkant van de verpakking staat. Maar de consumenten gaan maar zelden op zoek naar die informatie, omdat zij vaak denken dat de fosfaten in wasmiddelen verboden werden, wat niet zo is. Wij stellen integendeel een terugkeer van de fosfaten vast, vooral in de niet-geconcentreerde poeders en in de tabletten. Het probleem voor de consumenten om de geconcentreerde waspoeders te herkennen is toegenomen omdat er in de rekken geen etikettering bestaat die duidelijk de productklassen aangeeft. De verwarring wordt nog groter wanneer de geconcentreerde poeders uitgestald worden naast kleine pakjes niet-geconcentreerd poeder, die maar voor 2 of 3 wasbeurten goed zijn. Een complexe etikettering In de etikettering zijn de vele slogans en logo�s en het gebruik van meerdere talen ook bronnen van verwarring. Dat probleem wordt nog versterkt doordat de etiketten van producten die internationaal verkocht worden, informatie verstrekken voor de consumenten in een bepaald land, maar die niet nuttig is voor de consumenten in een ander land. Dat speelt heel duidelijk mee voor de Belgische consumenten, die aan de ene kant naar de Franse situatie en aan de andere kant naar de Nederlandse situatie verwezen worden. Daarbij varieert de informatie in functie van de taal van de consument: de Franstalige consument en de Nederlandstalige consument krijgen niet dezelfde informatie. De etikettering van de samenstelling en de prijsaanduiding zijn geen bakens voor de consumenten om een keuze tussen producten of voor geconcentreerde producten te maken. De aanduiding van de samenstelling gebeurt immers meestal in de vorm voorzien in de Europese aanbeveling 89/542, met name een standaard-aanduiding per categorie van ingrediënten en van concentratiemarges. Alle samenstellingsaanduidingen op de verschillende wasproducten zijn nagenoeg identiek. Slechts enkele merken duiden een exhaustieve, kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling aan. Die doorzichtigheid van de informatie vinden we vooral terug bij de merken die in onze studie met de �gouden milieu-medaille� bekroond worden. De prijsaanduiding ontmoedigt de aankoop van geconcentreerd product omdat de prijs per verkoopeenheid of per kilogram wordt weergegeven. Het is normaal dat een geconcentreerd poeder meer kost per kilo, aangezien er met één kilogram meer wasbeurten kunnen worden gedaan. De productprijs per wasbeurt, die het goede criterium is, wordt niet gegeven en moet door de consument worden berekend. Doseervoorschriften zijn (te) moeilijk De ecologische en economische voordelen van de geconcentreerde producten gelden alleen als de consument leert zijn gewoonten bij het doseren van het waspoeder in zijn machine te veranderen. Die nieuwe gewoonten zijn zo moeilijk aan te nemen omdat heel veel consumenten "op het gevoel" doseren, zonder een maatbeker te gebruiken, en dus het nieuwe voorgeschreven gedrag niet objectief weten in te schatten. Dat doseerprobleem wordt nog versterkt door het gebrek aan een doseersysteem en door de complexiteit van de doseerinstructies. Bij heel wat merken wordt niet meer automatisch een doseerbeker bijgeleverd. De redenen die daarvoor worden opgegeven, zijn van ecologische strekking. De consument kan evenwel gratis een maatbeker bekomen als hij belt naar een groen nummer dat op de verpakking vermeld staat. Door de tijd die op die manier verstrijkt tussen de aankoop van het product en het moment waarop het gebruikt kan worden, neemt de consument zijn toevlucht tot een gebruik van het product zonder doseersysteem of met een onaangepast doseersysteem dat afkomstig is van een ander (eventueel vloeibaar of niet-geconcentreerd) wasmiddel, waardoor de fout van overdoseren gemakkelijk gemaakt wordt. De doseerinstructies zijn altijd ingewikkeld want ze worden gegeven in functie van parameters die moeilijk door de consument kunnen worden ingeschat, namelijk de hardheid van het leidingwater (3 of 4 hardheidscategorieën) en de graad van bevuiling van de was (3 of 4 categorieën). Soms zijn ze onmogelijk toe te passen omdat de dosering op het etiket en op het maatbekertje wordt opgegeven in verschillende eenheden (bijvoorbeeld in gram op het ene en in milliliter op het andere; of in milliliter op het ene en in dosisfracties op het andere). Daarbij komt nog dat de categorieën van waterhardheid niet door alle merken op dezelfde manier worden afgebakend. Het is eveneens zeer moeilijk om te bepalen of de was vuil, erg vuil of heel erg vuil is, waardoor de consument in de verleiding komt om maar meteen de grootste dosis te gebruiken. En wat te denken van bepaalde producenten die zelfs een dosering opgeven voor was die niet vuil is? Doeltreffendheid en bewaarbaarheidsduur Het BODC onderstreept een bijkomende tekortkoming in de productinformatie op de etiketten, die tot een slecht gebruik kan leiden: het ontbreken van een vervaldag. Een wasmiddel wordt mettertijd immers ook minder doeltreffend. Als een product vervallen is, gaat men vlugger overdoseren of het product weggooien, wat pure verspilling is. Test-Aankoop heeft al menigmaal op deze lacune in de informatie gewezen zonder dat er iets aan de etikettering is veranderd. Algemeen onderhandelingsprogramma Het BODC zou graag zien dat een groot aantal consumenten op geconcentreerde waspoeders overschakelen. Zoals hoger aangehaald bieden deze producten een goede verhouding tussen kwaliteit en milieuvriendelijkheid, doordat ze even doeltreffend zijn als en niet duurder zijn dan gewone producten. Het BODC is van mening dat reglementaire maatregelen met betrekking tot het productaanbod het beste middel zijn om de overschakeling te stimuleren, maar het is moeilijk om die maatregelen snel door te voeren. Met het platform op 19 mei wil het BODC proberen om de belangen van de consumenten en van het leefmilieu in overeenstemming te brengen met de belangen van de producenten en distributeurs, en dit liefst met de hulp van de overheid. Meer weten? Brussels Observatorium voor Duurzame Consumptie, Tel. 02/547 06 83, Website: http://www.observ.be, E-mail: [email protected]