Geluidshinder: oorsprong, gezondheidseffecten en preventie Volgens thema Duurzame consumptie         Gepubliceerd : 30/04/2010 Categorie:

De bronnen van lawaai Afgaande op de rust die je kunt voelen ver van alle drukte, in de bergen bijvoorbeeld, is stilte een luxe. De bronnen van lawaai zijn alomtegenwoordig. Hierna volgt een kort overzicht: Huiselijke geluiden: mensen, radio en TV, elektrische huishoudtoestellen, muziekinstrumenten, sanitaire voorzieningen, verwarmingsinstallaties, ventilatiesystemen, liften, ... en dan hebben we het nog niet over mogelijke geluidshinder die door de buurt veroorzaakt wordt. Onderweg: auto's, moto's en scooters, treinen, trams, vliegtuigen, vrachtwagens, claxons. Op het werk: airco, productieketen, fotokopieermachines, achtergrondmuziek. Op (open, gesloten) publieke plaatsen: warenhuizen, kantines, stadions, sportzalen. Alle versterkers: muziekboxen, bioscoop, discotheken, concerten. De geluidschaal De geluidschaal, die in decibel (dB) uitgedrukt wordt, gaat van 0 dB (hoorbaarheidsdrempel) tot 120 dB (pijndrempel). De meeste geluiden uit het courante leven situeren zich op die schaal tussen 30 en 90 decibel. Geluidsniveaus boven de 90 dB vinden we hoofdzakelijk in het beroepsleven (industrie, leger, ambachtelijk werk,...) en bij bepaalde vrijetijdsactiviteiten (zoals jacht, muziek, motorsporten). De discotheken en concertzalen mogen maximum 90 dB produceren. Er zijn echter ook geluidsbronnen (bijv. vliegtuigen, raketten, kanonnen) die geluid van meer dan 130 dB tot zelfs 200 dB kunnen voortbrengen. Enkele voorbeelden van geluidsniveaus: �30 dB: stil gesproken conversatie �40 dB: koelkast �50 dB: regen �55 dB: wasmachine �60 dB: normale conversatie �65 dB: TV �70 dB: telefoongerinkel �75 dB: stofzuiger �80 dB: auto �85 dB: hondengeblaf �90 dB: grasmaaier �95 dB: claxon 100 dB: hifiketen in gesloten lokaal 105 dB: concert, discotheek 130 dB: autorace 140 dB: vliegtuig dat opstijgt Comfort, ongemak en gevaar Het gevaar dat aan blootstelling aan lawaai verbonden is, is afhankelijk van twee factoren: het geluidsniveau de duur van de blootstelling De verdraagbare maximum blootstellingduur per dag gaat steil naar beneden naarmate het geluidsniveau hoger ligt: niet meer dan 8 uren voor 85 dB, maximum 2 uren voor 90 dB, 15 minuten voor 100 dB en 7 seconden voor 120 dB. Hoe hoger de geluidsterkte en hoe langer de blootstelling, hoe groter het risico voor gehoorletsels. Geluid begint lastig te worden vanaf 75 dB en het wordt gevaarlijk vanaf 85 dB. Maar mensen voelen pas pijn vanaf een geluidsterkte van 120 dB: tussen 85 en 120 dB is er dus gevaar voor onomkeerbare schade aan het oor zonder dat mensen daar iets van voelen! Lawaai houdt risico's in De schadelijke effecten van lawaai gaan veel verder dan gehoorverlies, maar zijn vaak slecht gekend en kunnen aan andere oorzaken toegeschreven worden. Fysieke letsels: dat zijn (permanent) gehoorverlies, (tijdelijke) hoorvermoeidheid, aantasting van de frequentieselectiviteit (mensen slecht verstaan in een rumoerige omgeving), oorletsel (bijv. gescheurd trommelvlies) en hinderlijke acoufenen (gefluit of gesuis). Biologische extra-auditieve effecten ofwel de reactie van het organisme op de aanval door het lawaai: de slaap (kwaliteit, duur) die verstoord wordt door lawaai heeft tal van gevolgen voor de gezondheid. Er wordt ook gesproken van effecten op het hart- en bloedvatenstelsel, de luchtwegen, de spijsvertering en het immuunsysteem. De reactie van het lichaam op lawaai veroorzaakt ook een verandering in de afscheiding van het stresshormoon. Gedragsveranderingen: lawaai wordt beschouwd als een katalysator voor agressie, voor het aantal conflicten en voor angst; het versterkt ook depressieve gevoelens. Subjectieve gevolgen: lawaai lijkt de complexe taken die bijzondere aandacht vereisen, te bemoeilijken. Door een maskeereffect (het ene geluid dat een ander maskeert) tast het de kwaliteit van mondelinge communicatie, zoals gesprekken en het luisteren naar de TV, aan. De wetgeving betreffende geluidshinder De stand van zaken van de centrale wetgeving betreffende dit onderwerp kan als volgt samengevat worden. Eerst en vooral zijn er op Europees niveau meerdere normen goedgekeurd. We vermelden o.a. de richtlijn 2002/49 inzake de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai. En meer actueel zijn er werken aan de gang rond de MP3-spelers (draagbare muziekspelers) met het oog op het beperken van hun maximum geluidsterkte tot 80 � 89 dB (tegenover het huidige plafond van 100 dB). Daar wordt in de komende maanden resultaat van verwacht. Het valt nog af te wachten welk type van reglementering eruit zal voortvloeien: een direct toepasbaar reglement of een richtlijn die daarna nog door alle lidstaten in nationale wet omgezet zal moeten worden. Verder moet er op nationale schaal hoofdzakelijk rekening gehouden worden met de wet van 18 juli 1973 betreffende de bestrijding van geluidshinder. Die wet geeft de Koning en de gewestregeringen de bevoegdheid om maatregelen tegen geluidshinder te treffen. Het is dus een materie waarover de gewesten bevoegd zijn en de verschillende gewesten hebben elk hun eigen reglementering. Zo bestaat er bijvoorbeeld een koninklijk besluit van 24 februari 1977 dat de geluidsnormen vastlegt voor de muziek die op publieke en private plaatsen gespeeld wordt, maar waar de gewesten van afgeweken zijn. En ook de hoger genoemde richtlijn inzake de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai werd van gewest tot gewest op een verschillende manier omgezet. De gevoerde acties op Belgische schaal In het Brusselse Gewest heeft het BIM in 2000 een "Plan ter bestrijding van de geluidshinder in een stedelijke omgeving" (ook "Geluidsplan" genoemd) uitgewerkt. Meer informatie hierover is beschikbaar op de website van Leefmilieu Brussel. Het departement van leefmilieu, natuur en energie van het Vlaamse Gewest voert een reeks acties door met het oog op de omzetting van de Europese richtlijn betreffende geluidshinder. Een overzicht van de projecten wordt verstrekt op hun website. In het Waalse Gewest ten slotte zal het werk van de federatie Inter-Environnement Wallonie in 2010 de volgende twee assen volgen: Uitbreiding van de portaalsite www.sante-environnement.be met specifieke artikels die wijzen op de evolutie van de wettelijke en wetenschappelijke context rond geluidshinder. Publicatie van een vademecum, getiteld "impacts sanitaires du bruit li� au transport routier, a�rien et ferroviaire" (vert. = gezondheidseffecten van de geluidshinder afkomstig van weg-, lucht- en spoorverkeer"), tegen maart. Wat doe je ertegen in de dagdagelijkse context? De universiteit van Luik beschrijft op haar website een reeks gemakkelijk te nemen voorzorgen om de blootstelling aan geluidshinder terug te schroeven. Enkele voorbeelden: Reserveer speciale kamers voor de lawaaierige activiteiten en andere voor de minder luidruchtige activiteiten: in de laatstgenoemde zul je kunnen herbronnen en je oren kunnen laten rusten. Ook op het werk zouden de luidruchtige machines (printers, fotokopieertoestellen, koffiemachine, ...) in een gescheiden lokaal samengebracht kunnen worden. Harde materialen brengen meer lawaai voort dan zachte materialen: lapjes vilt onder de poten van stoelen en tafels zal het lawaai bij het verschuiven doen afnemen. Gordijnen en stores absorberen geluid, net als kamerbreed tapijt en vloerbekleding van vinyl of linoleum. De zware huishoudtoestellen kunnen uitgerust worden met (stille) trillingsdempers en de kleine toestellen kunnen op stukjes mousse geplaatst worden. Als motorrijder moet je een degelijke helm dragen die je effici�nt tegen het lawaai beschermt: 48% van de motorrijders hebben last van gehoorproblemen. Luister niet te lang en op geen te hoog volume naar muziek uit je walk-man of MP3. Ga tijdens een concert of een bal niet te dicht bij de geluidsbron (de boxen) staan, gebruik effici�nte beschermingsmiddelen, zoek gedurende 10 minuten een stillere omgeving op, bijvoorbeeld om de drie kwartier, om je oren wat rust te gunnen en let op alarmsignalen (en trek je in dat geval terug). Wat te doen bij gehoorschade Als je gehoor enkele uren na een zware belasting nog niet opnieuw normaal is, raadpleeg je best snel een neus-keel-oorarts. Er bestaan behandelingen met geneesmiddelen die enigszins effici�nt kunnen zijn als ze zeer snel (binnen de 24 uren) ingenomen worden. Als er pas een maand of langer na de beschadiging mee