Verpest je zomer niet! Volgens thema Gevaarlijke producten         Gepubliceerd : 15/07/2001 Categorie: Artikel

In het kader van het Brussels Observatorium voor Duurzame Consumptie voerde het OIVO een onderzoek uit naar het aanbod van bestrijdingsmiddelen in de Brusselse handel. Daarbij werden een honderdtal producten tegen ongedierte in huis doorgelicht. De bevindingen van het onderzoek zijn spijtig genoeg zijn weinig bemoedigend: moeilijk leesbare etiketten, onvolledige informatie over de veiligheidsmaatregelen en de afvalfase, onduidelijke doseringen, verpakkingen die te groot zijn in verhouding tot de inhoud, geen kinderveilige sluitingen, brochures met zogenaamde "tips" die het gebruik van biociden aanmoedigen, bedenkelijke promoties, hoge prijzen... Gelukkig zijn er voor de meeste ongedierteplagen alternatieve producten en bestrijdingsmethoden. Deze zijn minder gevaarlijk voor de gezondheid van de gebruikers en hun directe omgeving en voor het leefmilieu in het algemeen. Eigenlijk kunnen we in de meeste gevallen de giftige bestrijdingsmiddelen zelfs gewoonweg achterwege laten. De reglementering omtrent bestrijdingsmiddelen wordt op dit moment herzien. Het nieuwe KB dat in de maak is handhaaft een strikte erkenningsprocedure om biociden op de markt te brengen en zal ook de reclame voor de giftige producten strenger reglementeren. Geen overbodige luxe als we de resultaten van onze studie bekijken. BZZZ, PSSSHHHT en bedenkelijke reclame Het goede weer heeft zijn intrede gedaan, maar brengt meteen ook zijn kleine vliegende en kruipende ongemakjes mee: muggen die onze nachtrust verstoren, wespen die zich op de picknick storten, vliegen die door de keuken zoemen... Om deze indringers te bestrijden wapenen we ons met spuitbussen, poeders en elektrische verdampers. De zomer is dan ook het hoogseizoen voor de verkoop van deze producten: het aanbod wordt uitgebreid, in de winkels worden speciale promotierekken bijgeschoven, de bestrijdingsmiddelen verdringen sommige voedingswaren tot soms zelfs de (gemakkelijk mee te nemen) snoepjes aan de kassa toe. Publiciteitscampagnes en reclamefolders overspoelen de consument met aanbiedingen en mooie beloftes... Als we de reclameboodschappen mogen geloven is er geen vuiltje aan de lucht: de bestrijdingsmiddelen kunnen altijd en overal redding brengen, tot zelfs in de kinderkamer toe! Kind en Gezin waarschuwt nochtans om de op het eerste zicht onschuldig lijkende elektrische verdampers tegen muggen niet te gebruiken in kamers waar jonge kinderen verblijven. Maar hoewel de gebruiksaanwijzing van een aantal van die producten duidelijk vermeldt dat ze niet in de nabijheid van jonge kinderen mogen gebruikt worden, schrikken de reclamejongens er niet voor terug om in promotiemateriaal beelden van kinderkamers te gebruiken! Ook worden in de reclames bestrijdingsmiddelen voor binnenshuis soms in een prachtige groene buitenomgeving afgebeeld. Volgens de verbruikersorganisaties is dit ontegensprekelijk tegen de geest van de milieureclamecode: de producenten proberen op een onrechtmatige manier in te spelen op de milieubekommernissen van de consument. Het nieuwe biociden KB dat in de maak is voorziet gelukkig in een strengere reglementering van reclame voor bestrijdingsmiddelen. Samen met de bevoegde controlediensten zullen de consumentenorganisaties er echter op moeten toezien dat de industrie ook deze regels niet te ruim interpreteert. De sector neemt het immers niet zo nauw als het over de respectering van de wettelijke handelspraktijken gaat. Zo zijn we op verschillende gevallen gestoten van misleidende promotionele aanbiedingen. Mierenlokdozen en andere gelijkaardige artikelen worden in een verpakking van 2+1 of 3+1 gratis aangeboden. We hebben echter nooit dezelfde producten gevonden zonder het zogenaamde gratis extraatje. In tegendeel, blijkbaar worden de producten al meerdere jaren op deze manier aan de man/vrouw gebracht. Dit doet ons vermoeden dat het om een permanente praktijk gaat en niet om een speciaal aanbod dat wettelijk gezien in de tijd beperkt moet zijn. Gevaarlijke producten De producenten proberen rond hun gevaarlijke producten een onbezorgde sfeer te cre�ren. Maar opgelet: het gaat wel degelijk om giftige stoffen waarvan men maanden later nog steeds sporen vindt in de woning. De gifstoffen dringen in tapijten en gordijnen of komen terecht in het huisstof. Gezinnen met kinderen beseffen niet altijd dat de jongsten er soms letterlijk met hun neus opzitten. In grote doses kunnen de giftige stoffen onmiddellijk voelbare gevolgen hebben (zoals hoofdpijn, braken, zenuwstoornissen...), maar de meeste effecten zullen zich pas op middellange of lange termijn manifesteren (vruchtbaarheidsproblemen, kanker...). Wat deze producten nog extra gevaarlijk maakt, is het feit dat het moeilijk is te vermijden er zelf mee in contact te komen tijdens het gebruik. Vooral bij de spuitbussen, maar ook bij muggenwerende elektrische verdampers of bij giftig aas tegen ratten en muizen, zal je als gebruiker moeilijk je handen clean kunnen houden. Nochtans waarschuwt slechts een minderheid (36%) van de etiketten van de onderzochte producten dat na het gebruik de handen moeten gewassen worden. En ook wat betreft de andere veiligheidswaarschuwingen blijken de producenten nogal karig met informatie: slechts 22% waarschuwt tegen inademing of contact met de ogen en huid, 40% vermeldt wat er dient te gebeuren bij ongevallen (��n product geeft echter een oud telefoonnummer van het antigifcentrum op!), slechts enkele producten vermelden dat het bestrijdingsmiddel giftig is, 27% maakt melding van gevaren voor huisdieren, bijen, vogels en vissen en nauwelijks 21% van de etiketten vermeldt dat het product niet gebruikt mag worden in de nabijheid van zieken, gevoelige personen of kleine kinderen. Wat de onderzoekers nog het meeste verwonderde was dat slechts 1 product een kinderveilige sluiting had, al moet gezegd worden dat bijvoorbeeld ook gesloten lokdozen voor mieren en kakkerlakken relatief weinig direct gevaar opleveren. De spuitbussen daarentegen zijn extra gevaarlijk omdat ze naast een giftige actieve stof allemaal ook nog eens een licht ontvlambaar drijfgas bevatten. Vanwege het gevaar op ongevallen raden de verbruikersorganisaties het gebruik van deze producten al meerdere jaren ten stelligste af. Ook het gebruik van het omstreden dichloorvos als middel tegen vliegende insecten wordt al geruime tijd op de korrel genomen. Desondanks blijven producenten grote hoeveelheden van dit kankerverwekkende product gebruiken in o.m. strips tegen vliegen (plastic roosters met een geel gelplaatje in). Een "bom" in je vuilniszak De bestrijdingsmiddelen vormen echter niet alleen een gevaar voor de gezondheid. Het milieu is er ook slecht van gediend. Sommige bestrijdingsmiddelen dringen in de bodem, besmetten het oppervlaktewater of stapelen zich op in de voedselketen. De productresten en het verpakkingsafval zijn in principe gevaarlijk afval. Ze moeten dan ook als zodanig selectief worden ingezameld, maar erg weinig etiketten geven hierover duidelijke instructies. Uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat geen enkel etiket aangeeft op welke wijze de niet-gebruikte resten dienen te worden verwijderd en 43% geeft geen informatie over wat er met de lege verpakking dient te gebeuren. Bijna een kwart van de etiketten vermeldt zelfs foutief dat het verpakkingsafval met het restafval dient meegegeven te worden. Enkele producten geven dan weer tegenstrijdige informatie: men vermeldt dat de verpakking met het huisvuil moet meegegeven worden, maar geeft door middel van een pictogram aan dat het product niet in de vuilnisbak mag! O.m. door dit soort onduidelijkheden blijven restjes van bestrijdingsmiddelen dan ook vaak op een schap staan (waardoor het gevaar voor huiselijke ongevallen toeneemt), of komen ze bij het gewone huishoudelijk afval terecht. Op basis van de verkoopcijfers kan de hoeveelheid verpakkingsafval dat voortkomt uit het gebruik van bestrijdingsmiddelen in ons land nochtans geschat worden op meer dan 200 ton per jaar. De hoeveelheid verpakkingsafval zou nochtans sterk kunnen gereduceerd worden. Bij ons onderzoek hebben we vastgesteld dat vooral de poeders tegen kruipend ongedierte vaak verpakt worden in plastic bussen die twee tot drie maal groter zijn dat hun inhoud. Op zijn minst misleidend voor de consument die een keuze moet maken uit het grote aanbod in de winkelrekken. Ook spuitbussen en lokdozen veroorzaken relatief veel afval. Een zomer zonder vergif Het is nochtans gemakkelijk om zonder biociden de zomer door te komen. Heel wat kruipend en vliegend ongedierte is ongevaarlijk en richt geen enkele schade aan. Zij hoeven dan ook NIET bestreden te worden. En tegen hinderlijke insecten is PREVENTIE de beste keuze. Indien de leefomstandigheden waarin de ongewenste indringers goed gedijen niet aanwezig zijn (voedsel, klimaat) zullen ze zich niet nestelen in huis of zich minder ontwikkelen. Occasionele ongewenste gasten kan men dan weer makkelijk bestrijden met klassieke huis- en keukenmiddeltjes of met gifvrije alternatieven die te koop zijn in de handel en minstens even doeltreffend zijn. Misschien moet je als consument wel wat zoeken naar deze producten, want ze zijn niet altijd even makkelijk te vinden. Winkels die bestrijdingsmiddelen verkopen, bieden namelijk niet altijd de alternatieven aan of plaatsen ze op een andere plaats in de winkel. Deze producten bieden nochtans het bijkomend voordeel dat ze minder of geen (gevaarlijk) afval voortbrengen, het milieu niet verpesten en het risico op ongevallen in huis beperken. Meer info? Voor wie nu al meer over de alternatieve bestrijdingsmiddelen tegen ongedierte wil weten, heeft het Brussels Observatorium voor Duurzame Consumptie op internet een handig dossier gepubliceerd waarin prijzen en verkooppunten in Brussel, preventietips en huis- en keukenmiddeltjes tegen ongedierte overzichtelijk staan opgesomd: www.observ.be