Waarom zoveel verpakking gebruiken ? Volgens thema Verpakking         Gepubliceerd : 13/03/2006 Categorie: Artikel

Verpakkingen: zin en onzin Het eerste verpakte product verscheen op de Britse markt in 1746. Het was een vernieuwing die tot ongekende, onvoorspelbare proporties zou uitdeinen. Vandaag worden nagenoeg alle producten in een verpakking verkocht, meestal zelfs voorverpakt. Karton, plastic of metaal: elk materiaal heeft als hoofddoel de kwaliteit en de integriteit van het product te helpen bewaren, gedurende de hele levenscyclus van het product. De verpakking draagt ook het etiket, dat essenti�le informatie moet verstrekken aan de consument. Maar gaandeweg heeft de verpakking ook een meer en meer uitgesproken marketingfunctie gekregen. De potenti�le koper moet in ��n oogopslag worden verleid, gerustgesteld, ge�nformeerd. De "overtuigingskracht" van de verpakking is vooral van belang voor impulsieve aankopen, die niet vooraf op ons boodschappenlijstje staan maar die tot 70% van onze aankopen kunnen uitmaken. Elke Belg zou jaarlijks bijna 250 Euro aan verpakking uitgeven. In de voedingssector zou gemiddeld 20% van de kostprijs van het eindproduct betrekking hebben op de verpakking. De verpakkingshoeveelheid neemt nog toe: waarom? Ondanks talloze maatregelen van de overheid en inspanningen van de industrie blijft de hoeveelheid verpakking die we verbruiken alsmaar toenemen. Elk jaar worden er 450 miljard verpakkingen op de Europese markt gebracht. In Belgi� wordt de jaarlijkse hoeveelheid huishoudelijke verpakkingen voor eenmalig gebruik op meer dan 21 miljard eenheden geschat. Vanwaar die voortdurende toename? In de eerste plaats consumeren we nog altijd alsmaar meer. Nooit voorheen werden we zo tot kopen aangezet. De mensen brengen heel wat van hun vrije tijd door met shoppen in winkelstraten en �centra. Via internet, TV, telefoon en gratis catalogi in onze brievenbus krijgen we de mogelijkheid om eender wat te kopen, op elk moment van de dag en de nacht, eender waar in de wereld. Daarbovenop komen nog betaalfaciliteiten en gemakkelijk krediet. Ongetwijfeld zouden we beter aan de verleiding tot aankopen kunnen weerstaan als reclame minder alomtegenwoordig en minder opdringerig zou zijn. In de tweede plaats zijn onze levenswijze en de handel zo ge�volueerd da de vraag naar meer verpakte producten is toegenomen. Ook de zelfbediening draagt ertoe bij dat de aangeboden producten extra beschermd (en dus extra ingepakt) moeten worden. De postorderverkoop, die via internet een echte boom doormaakt, vereist sterkere verpakkingen omdat de bestelling aan huis geleverd en vaak minder voorzichtig behandeld wordt. Ouders die allebei uit gaan werken, maaltijden die buitenshuis worden gebruikt, individuele schotels (zelfs voor leden van eenzelfde gezin) enz. vertalen zich in de winkels in panklare gerechten, in kant-en-klaar bereidingen en in kleinere hoeveelheden afzonderlijk verpakt. De vergrijzing van de bevolking en de toename van het aantal alleenwonenden moedigen die tendens nog aan omdat alleenwonenden merkelijk meer verpakking verbruiken dan gezinnen met 3 � 4 personen. Afval: veel en duur In de voorbije 30 jaar is het volume verpakkingsafval vervijfvoudigd en voor bepaalde materialen, zoals plastic, zelfs toegenomen met een factor 50! De opkomst van verpakkingen van PVC (polyvinylchloride) in de jaren �70 heeft de weg geopend voor de One Way-verpakkingen (weg te werpen na ��n gebruik), die de meerderheid van de huidige verpakkingsmassa uitmaken. De verpakkingsafvalberg is zo groot geworden dat de overheid een pakket maatregelen heeft uitgevaardigd om de hoeveelheid afval terug te dringen en beter te beheren. Op Europees niveau voert de richtlijn 94/62/EG het preventieprincipe in, evenals de verplichting dat verpakkingen aan "essenti�le vereisten" moeten beantwoorden. Ze stelt ook streefcijfers voorop inzake hergebruik en recyclage. In Belgi� werd dit in 1997 vertaald in een Interregionale Samenwerkingsovereenkomst die een aantal verplichtingen vastlegt: verplichte terugname van verpakkingsafval voor valorisatie (hergebruik of recyclage), verplichte informatie over de hoeveelheid en de soorten verpakking die in de handel wordt gebruikt, en het verplicht opstellen van een preventieplan om de hoeveelheid verpakkingsmateriaal en de schadelijkheid ervan terug te schroeven. Deze verplichtingen zijn ten laste van de personen die verantwoordelijk zijn voor het in de handel brengen van de verpakte producten. Die verantwoordelijken kunnen zelf optreden of de uitvoering aan een erkend organisme (zoals FOST+) toevertrouwen. Voor het publiek vertalen deze maatregelen zich in een vraag (of, zoals in heel wat gemeenten, in een verplichting) om het afval te sorteren en voor selectieve inzameling aan te bieden. De burger toog aan het werk om zijn steentje bij te dragen, soms met enige moeite, soms met tegenzin. Ook al helpt recyclage de hoeveelheid afval beperken die op de vuilnisbelt of in de verbrandingsoven eindigt (en natuurlijke hulpstoffen besparen), is er toch een prijs te betalen door het milieu en door de maatschappij. Naar gelang van het materiaal bedraagt de gemiddelde verwerkingskostprijs voor huishoudelijk afval tussen de 2.000 en de 7.000 BEF per ton. Voor alle verpakkingen samen betekent dit een totale jaarkostprijs van 3 miljard BEF ten laste van de gemeenschap. Een steeds vaker gehoorde bedenking is dat de optie "sorteren-recycleren-valoriseren" de echte preventie, gericht op het vermijden van afval, uit het oog doet verliezen. "Het beste afval is vermeden afval" Voorbeelden uit de praktijk tonen aan dat het effect van preventieve acties toenemen naarmate ze vroeger in de hele levenscyclus (op het moment van het productontwerp of door een verandering van de verpakkingsmethode) ingrijpen. Producenten en distributeurs dragen dus het grootste deel van de verantwoordelijkheid, maar dat neemt niet weg dat de consument ook een rol te vervullen heeft. Voor de laatstgenoemden betekent afvalpreventie dat ze minder verpakkingen moeten kopen en gebruiken. Veel producten zijn verkrijgbaar in verpakkingen die weinig afval veroorzaken of zelfs helemaal zonder verpakking. Maar wie deze producten koopt, moet wel extra aandacht besteden aan de bewaarmethode en aan het rationeel gebruik om verspilling en afval te vermijden. Enkele consumententips om verpakkingsafval te voorkomen: Koop enkel de hoeveelheid die je nodig hebt: losse (onverpakte) producten of "op maat gemeten"; enkel grote verpakkingen voor niet-bederfbare waren. Kies voor niet-verpakte producten, geconcentreerde producten (bv. onderhoudsproducten en wasmiddelen) en navulpakken (wasverzachters, douchegel enz.) Geef de voorkeur aan terugbetaalde, herbruikbare verpakkingen (dranken) en verpakkingen waarin gerecycleerd materiaal verwerkt is. Vermijd oververpakking. Geef de voorkeur aan verpakkingen uit ��n enkel materiaal, die selectief worden ingezameld. Vermijd verspilling: maak een boodschappenlijstje om bevliegingen/verleidingen te vermijden; plan de maaltijden vooraf en hou rekening met de vervaldata op de etiketten; respecteer de bewaar- en doseervoorschriften. Sorteer het afval voor de selectieve ophalingen.