Voedingswaarde-etikettering: de reglementering Volgens thema Voeding         Gepubliceerd : 18/10/2006 Categorie: Artikel

In principe is de aanduiding van de voedingswaarde op de etikettering van een voedingsproduct niet verplicht. Maar als ze op het etiket staat, moet ze opgegeven staan conform met reglementaire voorschriften. Daar staat tegenover dat de aanduiding van de voedingswaarde wel verplicht is vanaf het moment dat de etikettering een voedingswaardeclaim bevat, d.w.z. een vermelding van een voedingswaardekenmerk van het product (bijv: "rijk aan vitamine C", "laag cholesterolgehalte",...). De voedingswaarde-etikettering verstrekt gegevens over de voedingswaarde van de eetwaren: de energiewaarde, de prote�nen, de koolhydraten, de vetstoffen, de vitaminen, de mineralen en oligo-elementen, enz. Wat we moeten onthouden uit de reglementering: De voedingswaarde-etikettering is facultatief. De fabrikanten moeten de energiewaarde van hun product niet meedelen als ze dat niet willen. Maar... van zodra ze de minste voedingswaarde-informatie willen geven, zijn ze gehouden aan het naleven van regels voor een minimum etikettering van het zogenaamde "type I", met verplichte vermelding van de energiewaarde (in kiloJoules en kilocalorie�n) alsook van de gehalten aan prote�nen, suikers en vetten. Deze etikettering wordt maar pas verplicht als de fabrikant een claim wil toevoegen op de verpakking (in de stijl van "rijk aan...", "vol energie" enzovoort) of in de reclame. Dan gaan we over naar een etikettering van "type 2", met dezelfde gegevens als het type 1 + het aandeel suikers in de koolhydraten (alle suikers) en het aandeel verzadigde vetzuren in de vetten (alle vetten), de voedselvezels en het zout. Om een hoog gehalte aan vitaminen of mineralen te mogen beklemtonen, moet dat gehalte minstens 15% bedragen van de aanbevolen dagelijkse dosis (ADD) per 100 g of 100 ml en moet dat gehalte natuurlijk ook op het etiket vermeld worden. Als het product verrijkt wordt, moet de etikettering de volledige lijst bevatten van de toegevoegde voedingsstoffen (prote�nen, vetstoffen,...), vitaminen, mineralen en oligo-elementen alsook de datum tot dewelke de vermelde gehalten gegarandeerd worden, per 100 g of ml alsook in percentage van de aanbevolen dagelijkse dosis. Ook hier moet de toevoeging minstens 15% bedragen van de ADD om aangeduid te mogen worden. Voor de bulk verkoop (losse verkoop over de toonbank) is etikettering toegelaten maar niet verplicht en afhankelijk van de nationale beschikkingen. Maar Belgi� erkent de verplichte etikettering enkel voor de voorverpakte producten en laat de bulk verkoop zonder verplichtingen dienaangaande verlopen. De opsomming van de voedingsstoffen op de voedingswaarde-etikettering moet op een welbepaalde manier gebeuren. De volgende elementen zijn onder andere verplicht: De energiewaarde: energie in kiloJoules (kJ) of kilocalorie�n (kcal) De gehalten aan prote�nen, koolhydraten en vetstoffen Prote�nen, in gram (g) Koolhydraten, in gram (g) Vetstoffen, in gram (g) De voedingswaarde-etikettering is verplicht van zodra de etikettering, de presentatie of de reclame enige claim bevat betreffende de voedingswaarde. Bovendien is het zo dat, als deze claim betrekking heeft op suikers, verzadigde vetzuren of vetten, voedingsvezels of natrium, deze gegevens moeten worden uitgedrukt op een welbepaalde manier: Verzadigde vetzuren, in gram (g) Voedingsvezels, in gram (g) Natrium, in gram (g) Daarenboven mag men in de voedingswaarde-etikettering ook ��n of meerdere van de volgende elementen vermelden: Zetmeel, in gram (g) Polyolen, in gram (g) Verzadigde, enkelvoudig onverzadigde of meervoudig onverzadigde vetzuren, in gram (g) Cholesterol, in milligram (mg) Vitaminen en mineralen in gram (g) en Aanbevolen Dagelijkse Dosis (ADD) Alle elementen op het voedingswaarde-etiket moeten in een bepaalde volgorde op ��n enkele plaats vermeld worden. De voorstelling moet gebeuren in de vorm van een tabel, met de cijfergegevens onder elkaar, maar bij plaatsgebrek mogen de cijfers ook na elkaar geplaatst worden. De vermelding moet op zijn minst per 100 ml of 100 g opgegeven worden. Maar die informatie mag daarnaast ook aangeduid worden per portie, mits vermelding van het aantal porties dat in de verpakking zit. De vermelde gehalten moeten betrekking hebben op het voedingsproduct zoals het in de handel wordt aangeboden. Voedingswaardeclaims versus voedingswaarde-etikettering Sinaasappelsappen die voldoende "rijk zijn aan" calcium om met melk te concurreren; koekjes verrijkt met vitaminen en oligo-elementen voor een "volledig ontbijt"; chips (van nature hypervet en hyperzout) voorgesteld als zijnde gemaakt "met olijfolie", in de hoop dat mensen dit zullen associ�ren met het Kretenzisch dieet dat bekend staat om zijn evenwichtige voedingsinbreng, enz. Van claims van dat genre, die meer reclame zijn dan realiteit, kunnen we tientallen voorbeelden citeren. Daarbij dreigt de consument meer dan eens misleid te worden. Omdat ze niet verplicht is tenzij in welbepaalde gevallen, laat de voedingswaarde-etikettering zoals de Europese Unie ze voorschrijft de deur wijd open voor gezondheidsclaims of andere en laat ze de fabrikanten heel veel (te veel?) vrijheid. OIVO-studie over de voedingswaarde-etikettering Een expliciet etiket is een essenti�le voorwaarde voor de consumenten om hun voedingsproducten goed te kunnen kiezen en kopen. Een onderzoek van het OIVO in 2004, op vraag van en gesubsidieerd door de minister van Volksgezondheid, toonde echter aan dat de consumenten nog altijd niet goed uitkunnen aan de etikettering. Ook al proberen 58% van die consumenten het etiket werkelijk te lezen, dan nog valt het op dat ze hun keuzes blijkbaar in de eerste plaats baseren op de meest in het oog springende vermeldingen op de verpakkingen... en dat zijn eerder precies die claims waarover we het hierboven hadden. Meer dan de helft van de ge�nterviewden laten zich bij hun keuzes leiden door zorgen om gezondheidsfactoren, maar baseren zich niet op het etiket, dat nochtans verondersteld wordt hen de voedingswaardegegevens te verstrekken. Een analyse van de etikettering van de voedingswaren toont aan dat er een voedingswaarde-etikettering voorkomt op ongeveer 70% van de verpakkingen, maar dat die niet of maar weinig gelezen wordt. De consumenten halen hiervoor verschillende redenen aan: het verschil in formaat en de plaats van het gewone etiket en het voedingswaarde-etiket, de kleine en moeilijk leesbare lettertjes, de moeilijke terminologie (zoals "meervoudig onverzadigde vetzuren" of "linolzuur", of nog de gegevens waarvan de interpretatie tot verwarring kan leiden). 32% van de consumenten geven toe dat ze onvoldoende kennis van de materie hebben om de gegeven voedingswaardeaanduidingen te begrijpen (39% zijn meer genuanceerd over hun eigen bekwaamheid; 29% vinden dat ze voldoende kennis hebben aangaande het onderwerp). Naast de voedingswaarde-etikettering als dusdanig, komen nog tal van claims voor op de verpakkingen van voedingswaren. De consumenten geven toe dat ze daarvoor gevoelig zijn, alhoewel 78% van hen zeggen dat ze die claims toch ook wel wantrouwen. Onder de sceptici vinden 49% dat deze claims niet altijd correct zijn en 29% hebben een eerder twijfelende mening over dit onderwerp. Niettemin erkennen 52% van de ge�nterviewden dat zulke claims hen be�nvloeden bij het aankopen doen. Omdat ze geen risico willen nemen met hun gezondheid, kopen deze personen producten waarop die voedingswaardeclaims voorkomen, ook al vindt een groot aantal ze niet geloofwaardig. De voedingswaardeclaims kunnen veel verwarring veroorzaken. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer een vermelding van het type "rijk aan omega 3" het feit verdoezelt dat het product te veel suiker of vetstoffen bevat en dus niet echt aan te bevelen is vanuit het voedingswaardeoogpunt. Uit deze studie blijkt dat de consumenten vinden dat de informatie die de producent verstrekt niet alleen juist moet zijn, maar ook controleerbaar en in voldoende grote letters gedrukt moet zijn. Ze willen meer "nuttige" gegevens, die duidelijk zichtbaar staan en niet tussen allerhande promotieslogans verloren gaan. De consumenten vragen dat alle informatie op het etiket zou staan: het is nog altijd hun zaak of ze dat etiket lezen of niet. Deze resultaten ondersteunen het pleidooi voor een betere integratie van de problemen rond etikettering, presentatie en reclame van voedingswaren in ��n en dezelfde richtlijn over de etikettering. Reglementering Richtlijn nr. 90/496/EEG van de Raad van 24 september 1990 betreffende de voedingswaarde-etikettering op de voedingsmiddelen, http://europe.eu/scadplus/leg/fr/lvb/l21092.htm. K.B. van 8 januari 1992 betreffende de voedingswaarde-etikettering van de voedingsmiddelen en wijzigingen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl K.B. van 3 maart 1992 betreffende het in de handel brengen van voedingsstoffen en voedingsmiddelen waaraan voedingsstoffen werden toegevoegd, http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl".