Tussendoortjes zonder afval Volgens thema Voeding         Gepubliceerd : 14/03/2006 Categorie: Artikel

Speelkwartiertje, speelplaats, tussendoortje: woorden die onvermijdelijk aan de schooltijd doen terugdenken. Het speelkwartiertje is meer dan een ontspanningsmoment, het is ook het geschikte moment om iets te eten om de batterijen weer op te laden en energie op te slaan voor de hele verdere dag. De lichte hap die op dat moment wordt genuttigd, is zelfs extra belangrijk nu alsmaar meer jongeren het ontbijt overslaan en met een lege maag op school aankomen . Het is van belang dat die hap tot een evenwichtig voedingspatroon bijdraagt. Jammer genoeg worden fruit en boterhammen meer en meer vervangen door chips of snoeprepen en gesuikerde dranken. Dit betekent evenwel: te veel snelle suikers, te veel vetstoffen, te veel additieven. En te veel verpakkingsmateriaal, wat de afvalberg nog doet toenemen. De snacks worden immers verkocht in individuele porties, elk in hun afzonderlijke verpakking, die nog eens gegroepeerd verpakt zijn. De producenten komen altijd maar weer met nieuwe producten en met verpakkingen die nog aantrekkelijker en nog verleidelijker zijn, maar die eveneens zeer sterk milieuvervuilend zijn: de mini's van de snoeprepen, "mikado", kleine porties verse kaas, de "lunchables" (verpakking met alle ingredi�nten om zelf een mini-sandwich te maken!). De hapjes die de kinderen meebrengen naar school zorgen voor meer verpakkingsafval in de scholen (waar het afval maar zelden selectief gescheiden wordt), maar ook thuis (oververpakking, gegroepeerde verpakkingen). Naast het verpakkingsafval worden bovendien nog een berg etensresten (organisch afval) in de vuilnisbak gekieperd. Het Brussels Observatorium voor Duurzame Consumptie (BODC) heeft gemeten hoeveel afval verschillende soorten koekjes en snacks voortbrengen. Het Brusselse Gewest telt 154.086 schoolgaande jongeren (75.847 leerlingen in het basisonderwijs en 78.239 leerlingen in het secundair onderwijs). Als elke leerling ��n drankje en ��n snack per dag consumeert, komen we voor ��n jaar (162 schooldagen) op een totaal van 24.961.932 drank- en 24.961.932 snackeenheden. Als we veronderstellen dat de leerlingen in het basisonderwijs dranken in tetrabrik en de leerlingen in het secundair onderwijs dranken in blik meebrengen, komt de hoeveelheid geproduceerde afvaleenheden per jaar op: 12.287.214 x 10 g gemengde materialen = 123 ton gemengd afval (karton/plastic/aluminium); 12.674.718 x 30 g metaal = 380 ton metaal (aluminium of staal). Voor wat de snacks betreft nemen we als voorbeeld een Leo van 33,3 g in een verpakking die bestaat uit een blaadje aluminium van 1 g en een blaadje papier van 1,2 g, per 10 stuks verpakt in een plasticfolie van 2,3 g. Als elke leerling ��n Leo per schooldag zou eten, dan komt de hoeveelheid afval die daardoor wordt geproduceerd op: 25 ton aluminium; 30 ton papier; 5 ton plasticfolie; d.i. een totaal van 60 ton afval. Voor andere soorten snacks kan de hoeveelheid afval nog hoger oplopen. Nemen we hetzelfde scenario: Soort snack Aard van de verpakking Verpakking Hoeveelheid per portie Afvalstoffen Jaarlijkse hoeveelheid (in ton) Mikado van LU, 2 porties van 30 g Plastic schaal Aluminiumfolie Karton 15,0 g 0,6 g 7,3 g 374 15 182 Totaal 571 Lunchables van KRAFT, 2 porties van 100 g Plastic schaal Kartonnen etiket Karton 10,4 g 2,4 g 10 g 260 60 250 Totaal 570 The Simpsons van LU, 6 porties van 30 g Plastic zakje Karton 1,2 g 7,7 g 30 192 Totaal 222 Petit Jacky, 4 drinkyoghurts van 200 g Plastic fles Karton 16,9 g 3,4 g 422 85 Totaal 507 De drankverpakkingen worden over het algemeen selectief ingezameld met het oog op de recyclage, maar in de scholen wordt het afval maar zelden gesorteerd: er zijn geen mogelijkheden om te sorteren, het sorteren wordt slecht georganiseerd of het wordt slecht uitgevoerd. Het verpakkingsafval van de snacks (te weten plasticfolie en plastieken schaaltjes) wordt niet selectief ingezameld. Ik ben benieuwd of u na de test nog dezelfde tussendoortjes zult blijven eten. Uit onderzoek van het BODC komen volgende conclusies naar voren: Koekjes en snacks zijn producten die veel verpakkingsafval veroorzaken. De koekjes die in individuele porties worden aangeboden, brengen (volgens de voorbeelden) 2 tot 7 maal meer verpakkingsafval voort dan diezelfde koekjes in ��n grotere verpakking. Andere snacks die afval voortbrengen: "mikado" (koekjes, chocoladesaus en losse suiker in een verpakking met compartimentering) en de "lunchables" (ingredi�nten voor een mini-sandwich, afzonderlijk verpakt in een plastic doosje met compartimentering), de koekjes en snacks waar een gadget aan vastzit, e.a.. In meer dan 90% van de bestudeerde gevallen is er een rechtstreeks verband tussen de hoeveelheid geproduceerd afval en de prijs: hoe meer afval een product voortbrengt, hoe duurder het is! Voor een zelfde merkproduct kan de prijs (voor 100 gram product) per eenheid verdubbelen als men van een grote verpakking overschakelt op de mini's in een individuele verpakking. Tips voor de ouders Op basis van zijn vaststellingen beveelt het BODC de ouders aan om ervoor te zorgen dat alle leden van het gezin een stevig en evenwichtig ontbijt nemen. Met een ontbijt in de maag kunnen de kinderen zich beter concentreren en hebben ze minder honger op het ogenblik dat het speelkwartiertje begint. Ze kunnen de kinderen eetwaren meegeven met een goede voedingswaarde, zoals vooral rauwe groenten en fruit, maar ook boterhammen, en zo weerwerk bieden aan de druk van de adverteerders, die uitermate actief zijn op dit terrein. De kinderen moeten aangemoedigd worden om een brooddoos en een drinkbus te gebruiken. Op die manier moeten geen koekjes en dranken in kleine individuele verpakkingen gekocht worden en kan een gevarieerde maaltijd in ��n doos gestoken worden. In een brooddoos (en enkel in een brooddoos) kunnen ouders hun kinderen geschild fruit of een stuk zelfgebakken taart meegeven zonder dat het beschadigd wordt, ze kunnen koekjes en een stuk chocolade bijeenstoppen, enzovoort. Met een drinkbus kunnen ze ook elke dag een andere drank voorzien: water, vruchtensiroop met water, vruchtensap, melk, enzovoort. Er zijn vandaag de dag vele modellen van drinkbussen te verkrijgen: voor ongeveer 100 BEF heb je al een gemakkelijk te hanteren en absoluut lekvrije drinkbus. Bijvoorbeeld: de sportbus met de sluiting die men gewoon moet opentrekken om ervan te drinken, of de drinkbus met een dop waarin een stevig rietje vastzit dat men moet omhoogtrekken als men wil drinken. Bepaalde modellen hebben het formaat van een tetrabrik en passen gemakkelijk in de brooddoos, samen met het fruit of het koekje. Brooddozen bestaan eveneens in talloze versies (tegen 50 � 150 BEF per stuk). Voor de allerkleinsten gaat de voorkeur naar de modellen met een deksel dat aan de doos vastzit, zodat ze niet het ene of het andere deel van de doos �f het elastiek kunnen verliezen. De dozen met veranderbare compartimenten bieden de mogelijkheid om verschillende soorten voeding (bijv. fruit en een koek) samen mee te geven zonder dat ze zich door elkaar mengen. Een drinkbus en een brooddoos van plastic kunnen in de vaatwasser worden schoongemaakt, wat goede garanties biedt voor de hygi�ne. Het is ook aan te raden om de drinkbus en de brooddoos met een onuitwisbare markeerstift herkenbaar te maken. Een kleine, lichte tas of zak om de maaltijd in te stoppen volstaat om te helpen vermijden dat uw kind met een plakkerige boekentas thuiskomt.