Hoe traceerbaar zijn de producten in de voedselketen ? Volgens thema Voeding         Gepubliceerd : 14/03/2006 Categorie: Artikel

De verschillende crises die de landbouwvoedingsmiddelensector in de jaren '90 hebben getroffen, hebben de aanzet gegeven tot het invoeren van controle- en registratieprogramma's op alle niveaus van productie en distributie in de voedselketen. E�n van de doelstellingen van deze kwaliteitsbeheersprogramma's bestaat erin de traceerbaarheid van de producten "van riek tot vork" te verzekeren. Reglementering Richtlijn nr. 89/396/EG van de Raad van 14 juni 1989 betreffende de vermeldingen of merken die toelaten het lot te identificeren waarote een voedingsproduct behoort. Reglement (EG) nr. 178/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 28 januari 2002 houdende de algemene principes en de algemene voorschriften van de voedselwetgeving, de installatie van de Europese autoriteit voor de voedselveiligheid en de procedures met betrekking tot de veiligheid van de voedingsmiddelen. K.B. van 9 februari 1990 betreffende de aanduiding van het lot waartoe een voedingsproduct behoort en wijzigingen. K.B. van 4 juli 1991 tot wijziging van het K.B. van 9 februari 1990 betreffende de aanduiding van het lot waartoe een voedingsproduct behoort. Hoe werkt de traceerbaarheid? De traceerbaarheid is een instrument dat tot doel heeft om de consumenten veilige voedingsmiddelen te leveren. In geval van een incident maakt een goed georganiseerde traceerbaarheid het mogelijk om het probleem in te perken (bijv. door het organiseren van het uit de handel nemen van een product) en/of de oorzaak van het probleem te achterhalen (helemaal terug tot aan het begin van de voedselketen). De traceerbaarheid vereist de medewerking van alle schakels van de voedselketen en moet in de twee richtingen kunnen werken. De leveranciers binnen de keten moeten kunnen opgeven welke voedingsmiddelen verkocht werden, op welk moment en aan wie. De kopers binnen de keten moeten de informatie kunnen bekomen, helemaal terug tot aan de bron. De overheid van haar kant moet op elk moment inzage hebben in de gegevens van de onderneming in verband met de traceerbaarheid. Voor de consument is vooral de toegang tot de informatie over de traceerbaarheid belangrijk. Wie is verantwoordelijk voor de traceerbaarheid? Programma's voor traceerbaarheid uitwerken is in de eerste plaats een taak voor de ondernemingen. Elke onderneming moet kunnen aantonen dat ze in staat is om de traceerbaarheid van haar producten te garanderen, zowel opklimmend (terug naar de bron) als dalend (in de richting van de eindverbruiker). De rol van de overheid bestaat erin erover te waken dat traceerprogramma's ingevoerd worden en dat een aantal normen en programma's voor de registratie worden uitgewerkt. Hoe wordt de traceerbaarheid in de voedselketen tot stand gebracht? Om de traceerbaarheid binnen de keten te organiseren moet elke schakel procedures invoeren die bestemd zijn om de oorsprong op te sporen van de elementen die in de bereiding van zijn producten terechtkomen alsook om de bestemming van de producten bij te houden wanneer ze de onderneming verlaten. Elke onderneming moet beschikken over een registratie- en identificatiesysteem voor alle loten voedingsstoffen die binnenkomen (op basis van een lotnummer) en zich ervan vergewissen dat haar leveranciers de gepaste procedures respecteren. Voor elk lot voedingsproducten bewaart de onderneming ook alle gegevens betreffende de ingredi�nten die in de bereiding verwerkt worden. Ze moet deze gegevens aan de volgende schakel kunnen bezorgen. Opdat het systeem effici�nt zou kunnen werken, moet de informatie gedocumenteerd zijn en voor elke schakel van de keten bewaard worden. Het is dus niet de bedoeling dat dit pak informatie doorheen de hele keten samen met de voedingsproducten wordt doorgegeven. Maar de gegevens moeten toegankelijk zijn en op verzoek bekomen kunnen worden. De traceerprogramma's moeten starten bij de leveranciers van de landbouwers (veevoeders, granen, meststoffen,...) en doorlopen tot bij de distributeur (grote of kleine handelaar). In de sector van de dierproductie bestaat er sinds 1990 een identificatie- en opvolgingssysteem voor de dieren, dat "Sanitel" heet. Dit systeem werd eerst toegepast in de rundsector. Momenteel maakt dit systeem het mogelijk om voor elk rund een overzicht te geven van alle bewegingen, vanaf de plaats van geboorte tot aan het slachthuis, en om een globaal zicht te hebben op alle dieren van elke kudde. Met het systeem Beltrace wordt de traceerbaarheid van het vlees van het slachthuis tot in het bord van de consument uitgebreid. Het systeem "Sanhymilk" garandeert de traceerbaarheid van de melkproductie. In de andere sectoren maakt de verplichte aanduiding (sinds 1991) van het lotnummer op het etiket het mogelijk om de voedingsproducten te identificeren die in dezelfde omstandigheden gemaakt en verpakt werden. Milieuvraag aangaande de traceerbaarheid en de opruimingsmaatregelen Deze voorbeelden illustreren het belang van de traceerbaarheid van de producten. Deze traceerbaarheid maakt het mogelijk om de gezondheidsrisico's aanzienlijk terug te schroeven, maar ze kan leiden tot maatregelen waarvan de milieueffecten nefast zijn. Bijvoorbeeld: wanneer een product een probleem oplevert, moeten alle producten van hetzelfde lot uit de handel genomen worden, zelfs die welke niet "besmet" zijn en nog eetbaar zouden kunnen zijn...: dat leidt tot verspilling van natuurlijke hulpbronnen en tot de productie van een massa afval. Een beeld dat in 's mensen geheugen gegrift staat, is dat van de berg verbrande runderen na een epidemie van mond- en klauwzeer. Van deze (re)actie is achteraf gebleken dat ze fel overdreven was in verhouding tot het risico dat de crisis eigenlijk inhield voor de mensen. Referenties Europese Wetgeving Richtlijn van de Raad van 14 juni 1989 betreffende de vermeldingen of merktekens die het mogelik maken de partij waartoe een levensmiddel behoort te identificeren (89/396/EEG). http://europa.eu/eur-lex/nl/consleg/pdf/1989/nl_1989L0396_do_001.pdf. Verordening (EG) nr. 178/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 28 januari 2002 tot vaststelling van de algemene beginselen en voorschriften van de levensmiddelenwetgeving, tot oprichting van een Europese Autoriteit voor voedselveiligheid en tot vaststelling van procedures voor voedselveiligheidsaangelegenheden. http://europa.eu/scadplus/leg/nl/lvb/f80501.htm. Referenties Belgische wetgeving 9 FEBRUARI 1990. - Koninklijk besluit betreffende de vermelding van de partij waartoe een voedingsmiddel behoort. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/welcome.pl. Het federaal voedselagentschap. http://www.favv.be.